April is begonnen met stralend weer, wat goed nieuws is voor mensen met zonnepanelen op hun dak. Na een sombere en natte maand maart, brak er een nieuw record in duurzame energieopwekking: meer dan de helft van alle elektriciteit kwam uit hernieuwbare bronnen. Dit komt door de groei van windenergie en het toenemende aantal zonnepanelen, die Nederland tot een Europese en mondiale koploper maakt.
Maar de weersafhankelijkheid van zonne- en windenergie blijft een uitdaging. Een bewolkte maand als maart kan leiden tot lagere opbrengsten van zonnepanelen, terwijl de opbrengst van windenergie juist kan toenemen. Toch zal de snelle groei van zonne-energie zien er waarschijnlijk toe leiden dat er nog meer records gebroken zullen worden in de komende maanden en jaren.
Uitdagingen door weersafhankelijkheid
Een van de grootste uitdagingen van zonne- en windenergie is de weersafhankelijkheid. Het aantal zonuren kan van maand tot maand flink verschillen en een bewolkte maand kan leiden tot lagere opbrengsten van zonnepanelen. Dit kan samenvallen met een toename van energie uit wind, maar dit staat niet vast. Een gebrek aan zon en wind kan ook tegelijk plaatsvinden (een ‘Dunkelflaute’) en wanneer dit samenvalt met een hoge vraag naar elektriciteit is dit helemaal slecht nieuws. In Nederland is hier bijvoorbeeld sprake van als in de winter een hogedrukgebied koude lucht uit Oost-Europa aanvoert. Er is dan weinig wind en in de winter is het vroeg donker, terwijl het koude weer ervoor zorgt dat er extra elektriciteit wordt verbruikt.
Er moet op ieder moment een balans zijn tussen het aanbod en de vraag naar elektriciteit en de wisselvalligheid van het weersafhankelijke aanbod leidt tot hierbij uitdagingen. Tegelijk neemt de vraag naar elektriciteit steeds meer toe door elektrificatie, zodat de tekorten op momenten van te weinig aanbod groter worden.
Maart brak record in duurzame energieopwekking
In absolute hoeveelheden neemt de hoeveelheid duurzaam opgewekte elektriciteit steeds verder toe. In maart werd een nieuw record in duurzame energieopwekking gevestigd. Meer dan de helft van alle opgewekte elektriciteit kwam uit hernieuwbare bronnen, een mijlpaal voor Nederland. Dit was te danken aan de groei van windenergie en het toenemende aantal zonnepanelen. Hoewel maart bewolkt en nat was, leed de opbrengst van duurzame energie daar nauwelijks onder. Dit was grotendeels te danken aan de hoeveelheid windenergie die werd opgewekt.
De opbrengst van zonne-energie daalde ondanks de bewolking met slechts 10 procent in vergelijking met de zonovergoten maart van vorig jaar. Dit komt vooral door de grote toename van het aantal geplaatste zonnepanelen. Individueel beschouwd produceerden zonnepanelen ca. 35% minder stroom dan in maart vorig jaar.
Groei zonne-energie biedt potentie
De groei van zonne-energie biedt potentie voor verdere ontwikkeling van duurzame energie. Nederland is een Europese en mondiale koploper met een groei van 25 procent in één jaar tijd. Dit is goed nieuws voor de toekomst van duurzame energie, maar de weersafhankelijkheid blijft een uitdaging, zo toont het verschil van 35% opbrengst per zonnepaneel tussen maart 2022 en maart 2023.
Oplossingen weersafhankelijkheid
Op dagen met weinig zon en wind, zal er minder elektriciteit worden opgewekt en kan er een tekort ontstaan. Op zulke momenten moet er worden teruggevallen op andere vormen van elektriciteitsopwekking, zoals gascentrales. Het is daarom belangrijk om te blijven investeren in het ontwikkelen van opslagtechnieken voor duurzame elektriciteit, zodat overschotten van opgewekte elektriciteit kunnen worden opgeslagen en op momenten met meer vraag dan aanbod kunnen worden ingezet. Daarnaast zijn meer verbindingen met andere landen nodig om bij elkaar te kunnen bijspringen als dat nodig is, en moet er voldoende regelbare reservecapaciteit beschikbaar zijn om in te kunnen schakelen als er te weinig elektriciteit uit wind en zon komt.
Daarnaast is het ook van belang dat er meer focus komt op energiebesparing en het efficiënter gebruiken van energie. Door bijvoorbeeld huizen en gebouwen beter te isoleren en zuinigere apparaten te gebruiken, kan er al veel energie worden bespaard. Op die manier hoeft er minder elektriciteit geproduceerd of opgeslagen te worden. Als de vraag naar elektriciteit daarnaast flexibeler wordt, zodat deze meer meebeweegt met de het aanbod van zon en wind, kan het elektriciteitssysteem stabieler worden gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van fabrieken die vooral produceren als het hard waait of als er veel zon is en het rustiger aan doen wanneer de elektriciteitsproductie tegenvalt.