Afgelopen jaar hielden Alliander, Stedin, Greenchoice, Vattenfall (Nuon) en de Energiebank een gezamenlijke pilot voor prepaid energie. Het zou huishoudens met lage inkomens helpen om grip te krijgen op hun uitgaven en het energieverbruik verlagen. Bovendien zouden de gebruikers meer zelfredzaamheid ervaren. Aan de andere kant hoefden er minder afsluitingen plaats te vinden en ontstonden er minder achterstallige rekeningen. Dit zijn de belangrijkste conclusies van de organisatoren.
Met prepaid energie kunnen huishoudens vooraf betalen voor een bepaalde hoeveelheid energie (elektriciteit en gas). Met een online portal en een slimme meter kunnen de gebruikers hun actuele tegoed en verbruik in de gaten houden.
Maatschappelijke kosten bij afsluiting
Wanneer huishoudens de energierekening niet meer kunnen betalen, moeten netbeheerders ze afsluiten van het energienet. Dit brengt maatschappelijke kosten met zich mee. Door afnemers meer inzicht en controle te geven over het eigen energieverbruik, worden achterstallige rekeningen voorkomen, zo blijkt uit de pilot.
In het webportal wordt getoond hoeveel energie er is verbruikt en hoeveel energie (uitgedrukt in dagen, gebaseerd op het gemiddelde verbruik) er nog verbruikt kan worden met het actuele tegoed. Als het saldo te laag dreigt te worden, worden er berichten verzonden. De gebruiker kan vervolgens zelf een opwaardeer-bedrag kiezen.
Met de prepaid energietegoeden wordt het voor de gebruikers inzichtelijker hoeveel energie kost, en kan er direct worden ingegrepen op het verbruik. Dit leidde in de pilot tot gemiddeld 7 procent minder energieverbruik dan voorheen.
De betrokken partijen geven aan dat ondanks de positieve signalen er weinig interesse bestaat voor prepaid energiecontracten onder klanten. Zij roepen maatschappelijke organisaties daarom op om ondersteuning te bieden bij de promotie.
Stijgende energiekosten, variërend aanbod
De energietransitie brengt stijgende energiekosten met zich mee. In Duitsland heeft men zelfs de term ‘Energiearmut‘ (Energiearmoede) geïntroduceerd voor huishoudens die door de stijgende energiekosten niet meer rond kunnen komen. Ook in Nederland is de verwachting dat de jaarlijkse energiekosten de komende jaren met honderden euro’s zullen toenemen. Voor minder goed bedeelde huishoudens kan dit betekenen dat zij niets meer overhouden, of zelfs tekort zullen komen.
Er zit in deze gevallen niets anders op dan het energieverbruik tot een minimum te reduceren. Een prepaid energiecontract maakt inzichtelijker hoeveel men zich nog kan permitteren.
De energietransitie maakt prepaid energie ook op een andere manier interessant. Hoe meer elektriciteit wordt opgewekt met weersafhankelijke energiebronnen (windmolens, zonnepanelen), hoe meer gevarieerd het aanbod zal zijn. Op momenten dat het hard waait en er veel zon is, zullen de elektriciteitskosten dalen, terwijl dit bij schaarste (Dunkelflaute) juist voor hogere kosten zorgt. Directer inzicht in de actuele kosten van het energieverbruik op bepaalde momenten kan huishoudens helpen om bijvoorbeeld de goedkoopste momenten te kiezen voor het aanzetten van de wasmachine.
Het op deze manier sturen van het energieverbruik is niet alleen handig voor de rekeningen van de huishoudens, maar kan ook noodzakelijk zijn om het net in balans te houden. In het huidige systeem volgt het aanbod de vraag, als het aanbod niet langer regelbaar is zal de vraag in toenemende mate aangestuurd moeten worden.