Uit bijgewerkte cijfers blijkt dat de CO2-uitstoot in Nederland in 2020 mogelijk 25% of meer is gedaald ten opzichte van 1990. Daarmee zou toch aan de eis uit het vonnis van de zaak van Urgenda tegen de Staat voldaan zijn, nadat dit met eerdere voorlopige cijfers niet het geval leek te zijn.
In 2015 won klimaatorganisatie Urgenda een rechtszaak tegen de Staat, die de Nederlandse overheid verplichtte zich in te spannen om de uitstoot van CO2 in Nederland in 2020 met ten minste 25% te reduceren in 2020 t.o.v. 1990. In 2018 werd de uitspraak bekrachtigd door het Hof, gevolgd door de Hoge Raad in 2019.
Verminderde uitstoot tijdelijk
De reden dat de daling van de CO2-uitstoot hoger uitvalt dan eerst, is dat men nu over meer cijfers de beschikking heeft gekregen. Overigens moet een groot deel van de verkregen cijfers uit de industrie nog gecontroleerd worden op fouten. Er wordt nu gerekend op een reductie tussen 24%-27% t.o.v. 1990. Het Urgenda-doel wordt dus of net wel, of net niet gehaald.
Tussen 2019 en 2020 is er mogelijk sprake van een uitstootreductie van 9%. Deze forse reductie is vooral toe te schrijven aan het vervroegd sluiten van de Hemweg kolencentrale in Amsterdam (gebouwd in de jaren-90), een maatregel die een direct gevolg was van het vonnis. Eigenaar Vattenfall ontving hiervoor een vergoeding. Daarnaast lag een Rotterdamse kolencentrale van Amerikaanse investeringsmaatschappij Riverstone onbedoeld lange tijd stil wegens onverwacht onderhoud.
Naast een daling in het kolenverbruik was er een daling in het vlieg- en wegverkeer door de coronapandemie. De grootste uitstootdaling in het wegverkeer was overigens toe te schrijven aan schonere auto’s, en niet aan het lager aantal gereden kilometers en de lagere maximumsnelheid.
Dit jaar lijkt het er overigens op alsof er weer meer uitgestoten gaat worden ten opzichte van 2020, zodat Urgenda niet tevreden is met het mogelijk toch voldoen aan hun eis.
6-7 miljard voor extra klimaatmaatregelen
Urgenda overweegt opnieuw naar de rechter te stappen, om nog meer maatregelen van de overheid af te dwingen. Vorige week werd bericht dat de overheid op Prinsjesdag waarschijnlijk bekend maakt 6-7 miljard euro uit te gaan trekken voor extra uitstoot-reducerende maatregelen. Daarbij wordt vooral gedacht aan subsidies voor elektrisch rijden en woningisolatie.
De grootste reductie van uitstoot was in 2020 te danken aan het sluiten van de Hemwegcentrale en het stilvallen van de Riverstone kolencentrale. De vier overgebleven kolencentrales in Nederland moeten voor 2030 hun deuren gedwongen sluiten (een daarvan voor 2025), tenzij ze een alternatieve brandstof voor kolen gebruiken. Dit laatste is financieel en technisch niet haalbaar volgens de eigenaren.
Vattenfall ontving voor het vervroegd sluiten van de Hemwegcentrale nadeelcompensatie, maar de Staat wil hier voorlopig niet aan bij de overgebleven kolencentrales, terwijl drie van de vier pas onlangs zijn gebouwd. Vervroegde sluiting zou verhoudingsgewijs mogelijk veel reductie per uitgegeven euro opleveren, mogelijk meer dan de genoemde subsidies. Er lopen overigens al juridische trajecten, waarvan een mogelijke uitkomst is dat de Staat alsnog in 2030 compensatie moet uitkeren.
Een alternatief is het instellen van een capaciteitsmechanisme, waarbij de kolencentrales behouden blijven voor de leveringszekerheid, maar alleen ingeschakeld worden wanneer dit noodzakelijk is. Dit zou ook uitstootreductie opleveren, met behoud van leveringszekerheid, tegen een mogelijk relatief kosteneffectief bedrag. Onder andere buurlanden België, Duitsland en het VK beschikken reeds over een dergelijk mechanisme, maar Nederland wijst dit voorlopig af.