Uit onderzoek van Natuur & Milieu blijkt dat vorig jaar bijna driekwart van de verkochte kookplaten elektrisch was. Daarmee lijkt koken op gas steeds meer uit de gratie te raken. Voor de verwarming in huishoudens is gas wel nog steeds het populairst: het aantal verkochte hr-ketels overstijgt het aantal verkochte warmtepompen nog ruim en steeg vorig jaar zelfs licht ten opzichte van het jaar daarvoor. Desondanks groeide het aantal verkochte warmtepompen ook sterk met 27 procent.
In 2050 moeten alle woningen en gebouwen vrij zijn van het gebruik van fossiele brandstoffen, zoals aardgas. Elektriciteit geldt als voornaamste vervangende energiedrager van gas, al dan niet in combinatie met het gebruik van natuurlijke warmte uit de lucht of grond zoals bij een warmtepomp. Daarbij zal ook de elektriciteit duurzaam moeten worden opgewekt, om tot de gewenste uitstootreductie te komen.
Geen aardgas meer bij nieuwbouw
Sinds de zomer van 2018 zijn netbeheerders niet langer verplicht om nieuwbouwprojecten van een gasaansluiting te voorzien. Dit houdt in de praktijk in dat, zelfs als de ontwikkelaar dit zou willen, een gasaansluiting niet langer mogelijk is. Voor projecten die reeds voor de zomer van vorig jaar zijn goedgekeurd, worden nog wel nieuwe aansluitingen aangelegd.
Door deze maatregel werden in het tweede kwartaal van 2019 70% van de nieuwbouwwoningen zonder gasaansluiting opgeleverd. In deze gevallen is er vrijwel geen alternatief voor elektrisch koken en verwarmen. Toch blijkt uit de cijfers van Natuur & Milieu dat ook een aanzienlijk deel van de bestaande woningen overgestapt moeten zijn naar elektrisch koken.
Met name inductie is populair, kookplaten met deze techniek zijn doorgaans makkelijker schoon te houden en veiliger dan gaskookplaten. Bovendien hebben ze niet het nadeel van andere typen elektrische kookplaten, waarbij de temperatuur minder snel is aan te passen.
Bij de keuze tussen een warmtepomp en een cv-ketel bestaan bij de Nederlandse consument meer twijfels. Hoewel de warmtepomp een bewezen techniek is, zijn hier vaak vergaande en dure isolatiemaatregelen bij nodig, zeker bij wat oudere woningen. Vorig jaar werden er 430.000 cv-ketels verkocht ten opzichte van 108.000 warmtepompen. Daarbij steeg het aantal verkochte cv-ketels met 1 procent en het aantal warmtepompen met 27 procent ten opzichte van het jaar daarvoor.
Elektrisch alleen duurzaam bij duurzame opwekking
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat men in Nederland streeft naar 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990. Daarbij is met name ook de manier van warmteopwekking van belang, aangezien dit bijna driekwart van de totale Nederlandse energievraag beslaat. Ruimschoots de meeste Nederlandse huishoudens maken nog gebruik van (Gronings) aardgas.
De overstap naar elektrisch, zowel binnen transport (elektrische auto’s) als bij verwarming bij huishoudens betekent niet automatisch dat deze energie duurzaam is. De meeste elektriciteit in Nederland wordt namelijk nog opgewekt met fossiele brandstoffen. Hoewel ook hier wordt gewerkt aan een transitie naar duurzaam opgewekte elektriciteit, wordt deze transitie moeilijker als ook de vraag naar elektriciteit gelijktijdig meegroeit.
Daarbij worden voornamelijk windmolen- en zonnepaneelparken aangelegd. De hoeveelheid opgewekte elektriciteit uit deze bronnen is niet aan te sturen, zodat een piek in het elektriciteitsverbruik moeilijker wordt om op te vangen. Nu al is de grootste dagelijkse piek in het elektriciteitsverbruik aan het begin van de avond, als men thuiskomt van het werk. Met de overstap naar elektrisch koken en ook verwarmen (kachel, douchen, afwassen), zal deze dagelijkse piek groter worden. Als dit samenvalt met een moment dat het minder waait en (zoals een groot deel van het jaar in Europa in de avond) als het al donker is, zal men over voldoende alternatieven moeten beschikken.
Opslagmiddelen zijn nog onvoldoende beschikbaar voor dergelijke hoeveelheden, voldoende reservecapaciteit lijkt daarom vooralsnog de beste back-up maatregel. Mogelijk zullen deze middelen alsnog gebruik moeten maken van fossiele brandstoffen. Enkele alternatieven zijn biomassa, ammoniak of waterstof. Overigens wordt de meeste waterstof momenteel ook gewonnen uit aardgas.