Gisteren debatteerde de Tweede Kamer over het wetsvoorstel dat het gebruik van kolen in elektriciteitscentrales gaat verbieden. Volgens het voorstel krijgen de drie nieuwste centrales tot uiterlijk 2030 om te sluiten of over te stappen op een andere brandstof. Voor de Amercentrale is dit 2025, de Hemwegcentrale sluit reeds volgend jaar.
Met het oog op het Urgenda-vonnis, waarin de rechter de Staat oplegde om te zorgen voor 25% minder CO2 uitstoot in 2020 ten opzichte van 1990, lieten enkele milieuorganisaties door CE Delft onderzoeken wat de effecten zouden zijn van sluiting van alle kolencentrales in 2020. Een van de uitkomsten was dat de Urgenda-doelstelling zo gehaald zou worden. Bij het debat in de Tweede Kamer bleek alleen Groenlinks iets te voelen voor dit plan, zodat wijziging van het voorstel op dat gebied onwaarschijnlijk lijkt. Verder werden zorgen geuit over de leveringszekerheid na 2030, en het verlies van duizenden banen.
Minister: vervroegde sluiting zou alleen symbolisch zijn
Minister Wiebes is niet van plan om de uiterste sluitingsdata naar voren te halen. Hoe later de centrales sluiten, hoe minder uitstoot “weglekt” naar buurlanden, omdat kolencentrales aldaar meer stroom gaan opwekken voor de Nederlandse markt, aldus de minister.
Bovendien wil Wiebes voorkomen dat er nadeelcompensatie betaald moet worden aan de eigenaren van de kolencentrales. De geboden overgangsperiode zou dit moeten voorkomen, omdat er in die periode de mogelijkheid bestaat om over te stappen op een andere brandstof. De eigenaren zelf betwisten echter dat deze mogelijkheid er is, door grote technologische en financiële obstakels. Het verschil in prijs tussen kolen en biomassa is dusdanig groot, dat de centrales verlieslijdend zouden worden en dus zouden moeten sluiten. Bovendien werd ook tijdens het debat weer duidelijk dat biomassa een omstreden alternatief is voor kolen, waarbij wordt getwijfeld aan de duurzaamheid.
Tijdens het debat werden verder zorgen geuit over de werknemers van de kolencentrales, die bij sluiting hun baan verliezen. Volgens EZK zouden er tot 1.000 mensen zonder werk kunnen komen te zitten. De toezegging van een ‘kolenfonds’ van 22 miljoen vonden vele partijen nog onvoldoende.
Tot slot werden de gevolgen van sluiting voor de leveringszekerheid aangehaald. Het sluiten van de kolencentrales zou betekenen dat een belangrijk deel van het regelbaar vermogen wegvalt, waarmee een belangrijke back-up voor als windmolens en zonne-panelen nauwelijks iets opwekken (Dunkelflaute) wegvalt.
Capaciteitsmechanisme
Vooralsnog voorziet het kabinet dat de uitbreiding van internationale verbindingen en het eigen aardgasvermogen voldoende zal zijn om het verlies van het kolenvermogen op te vangen. Ook het gasvermogen zal in de jaren na 2030 echter afnemen, terwijl ook de meeste andere landen de overstap maken naar wind- en zonne-energie.
Tijdens het debat werd onder meer gevraagd om de mogelijkheden voor kernenergie te onderzoeken als constant beschikbaar vermogen. Een andere mogelijkheid is het instellen van een capaciteitsmechanisme, zoals men dat in onder meer Engeland, Frankrijk en België heeft. In een dergelijk systeem worden elektriciteitsproducenten niet alleen betaald voor geleverde stroom, maar ook voor het op afroep beschikbaar blijven om stroom te leveren wanneer dit nodig is. Wiebes ontving eerder deze week een voorstel om een capaciteitsmechanisme in te stellen voor de relatief nieuwe MPP3-centrale in Rotterdam, die zo op de achtergrond de leveringszekerheid kan waarborgen (met kolen of biomassa) op de momenten dat wind en zon tekort schieten.