Energiebedrijf Vattenfall laat de definitieve investeringsbeslissing over het ombouwen van een gascentrale bij Diemen (nabij Amsterdam) naar een biomassacentrale afhangen van een duidelijke stellingname van de politiek vóór biomassa. De plannen van Vattenfall stuiten op veel verzet onder buurtbewoners, die zich zorgen maken over luchtvervuiling. Ook vanuit de politiek komen steeds meer geluiden tegen biomassa.
Deze zomer brengt de Sociaal Economische Raad (SER) een advies uit over de beschikbaarheid en gewenste toepassingen van biomassa in Nederland. Op basis daarvan zal de politiek hier een beleid over moeten vormen. Waar biomassa eerst door de meesten als een geschikte transitiebrandstof werd gezien, is er inmiddels steeds meer verzet. Biomassa heeft een belangrijk aandeel in het halen van diverse doelen voor duurzame energieopwekking, zodat het afzweren van biomassa het behalen van deze doelen flink in gevaar brengt.
Verduurzaming energiecentrale
De energiecentrale bij Diemen van Vattenfall wekt elektriciteit en warmte op. De warmte voedt een warmtenet dat onder meer de Amsterdamse wijk IJburg bedient. Om de centrale te verduurzamen zijn plannen gemaakt om voor de warmteproductie over te gaan op het stoken van biomassa. Voor elektriciteit vindt Vattenfall dat er voldoende andere duurzame alternatieven zijn, zoals zon en wind.
De overheid subsidieert biomassa als duurzame brandstof, mits de duurzaamheid gegarandeerd wordt. De meningen over de duurzaamheid van biomassa lopen sterk uiteen, zo bleek ook uit een onderzoek door CE Delft eerder dit jaar.
Biomassa wordt over het algemeen als duurzaam beschouwd als:
- Dezelfde hoeveelheid CO2 die vrijkomt bij verbranding weer wordt opgenomen door nieuwe biomassa (dus aanplanten van evenveel nieuwe biomassa) binnen een redelijke termijn.
- De biomassa een bij- of restproduct is. Dus niet bomen gekapt als brandstof, maar zaagsel dat overblijft na het zagen van planken.
- De afstand waarover de biomassa wordt vervoerd beperkt is.
- Er sprake is van verantwoord grondgebruik, waarbij geen aantasting is van de biodiversiteit en wilde natuurgebieden, en de productie niet ten koste gaat van de voedselproductie.
Hoewel Nederland al een van de strengste regelgevingen kent over biomassagebruik voor energieopwekking, heeft Vattenfall voor hun biomassacentrale een extra convenant gesloten met gemeenten in de regio over extra duurzaamheidseisen. Naast de duurzaamheidseisen is vastgelegd dat de centrale alleen operationeel is zolang er geen nog betere alternatieven voorhanden zijn, die ondertussen worden ontwikkeld.
Naast de duurzaamheid maken buurtbewoners zich zorgen over de luchtkwaliteit. Uit berekeningen van Vattenfall blijkt dat dit dankzij uitgebreide rookgasreiniging allemaal ruim binnen de veilige marges zou moeten blijven. De huidige fijnstofconcentratie in de gemeente Diemen bedraagt 18 microgram per kubieke meter. Met de centrale zou deze toenemen met 0,004 microgram per m3.
Energietransitie zonder biomassa onhaalbaar
Vorig jaar was biomassa verantwoordelijk voor 58% van het totale aandeel hernieuwbaar opgewekte energie in Nederland (8,6%). In 2013 is in het Energieakkoord afgesproken dat Nederland in 2020 een aandeel van 14% hernieuwbare energie wil gebruiken, en in 2023 16%. Het behalen van deze doelen is zonder biomassa ondenkbaar.
Grote internationale instituten, waaronder het International Panel on Climate Change (IPCC) en de Europese Unie zien biomassa dat onder de juiste voorwaarden wordt gebruikt als duurzame brandstof en als een onmisbaar onderdeel van de energietransitie.
Met name op het gebied van warmte, waaruit meer dan de helft van de Nederlandse energievraag bestaat, bestaan weinig geschikte duurzame alternatieven. Meer dan driekwart van de gebouwen in Nederland wordt nog verwarmd met aardgas. Veel van deze gebouwen beschikken niet over voldoende isolatie om met warmtebronnen zoals warmtepompen, geothermie of restwarmte uit datacenters verwarmd te worden. De kosten en benodigde tijd voor dergelijke verbouwingen veroorzaken grote drempels qua draagvlak en het op tijd terugdringen van de uitstoot.
Er is onvoldoende restwarmte in Nederland om alle gebouwen van warmte te voorzien. Om alle gebouwen van warmtepompen te voorzien zijn naast kostbare verbouwingen grote investeringen in het elektriciteitsnet en opgestelde windmolens en zonnepanelen nodig, en geothermie is een niet uitontwikkelde technologie die risico’s op aardbevingen en grondverzakkingen met zich meebrengt.
Volgens Vattenfall zal de keuze voor de politiek in deze situatie dus vooral tussen doorgaan met aardgas, of overstappen op biomassa zijn. Over de duurzaamheid van biomassa wordt nog gediscussieerd, maar bij het vasthouden aan aardgas is al zeker dat daarmee de doelen uit de Klimaatwet niet zullen worden behaald.