Het Duitse energieconcern RWE laat weten dat het een vergoeding zal eisen van de overheid als de wet die het gebruik van kolen voor elektriciteitsopwekking verbiedt er definitief komt. RWE bezit twee kolengestookte elektriciteitscentrales in Nederland, in Geertruidenberg en in de Eemshaven. Volgens de wet, die vanaf september door de Eerste Kamer beoordeeld zal gaan worden, gaat het kolenverbod voor de Amercentrale in Geertruidenberg gelden vanaf 2025 en voor de Eemshavencentrale vanaf 2030.
Met name voor de Eemshavencentrale is het besluit van de overheid pijnlijk, deze centrale is pas in 2015 geopend na een investering van 2,8 miljard euro. Hoewel de wet technisch gezien de centrales niet tot sluiting dwingt (het verbiedt het gebruik van een bepaalde brandstof) is dat volgens RWE hoogstwaarschijnlijk wel het directe gevolg.
Biomassa te duur
In de discussie tussen de kolencentrale-exploitanten in Nederland en de overheid spelen met name twee punten een belangrijke rol. Als eerste zijn drie van de vijf Nederlandse kolencentrales, waaronder de Eemshavencentrale, pas zeer onlangs gebouwd. Dit komt omdat hier aan het begin van deze eeuw ook vanuit de overheid om werd gevraagd. Men vond destijds dat Nederland niet te afhankelijk moest zijn van aardgas, bovendien was deze brandstof relatief duur ten opzichte van kolen zodat grote energieverbruikers dreigden te vertrekken. Omdat wind- en zonne-energie destijds nog in de kinderschoenen stonden, kwam de overheid uit bij nieuwe kolencentrales.
RWE vindt, net als de overige getroffen exploitanten, het niet terecht dat een door de jaren veranderd inzicht van de overheid volledig voor de rekening van de energiebedrijven moet komen. Zij zijn bij deze investeringen uitgegaan van een veel langere levensduur.
Dat de overheid niet bereid is om hier een financiële compensatie voor te geven heeft te maken met het tweede punt van onenigheid: de overheid stelt dat de centrales kunnen overstappen op biomassa als brandstof. De Eemshavencentrale gaat dankzij overheidssubsidies later dit jaar 15% biomassa bijstoken, de Amercentrale draait volgend jaar zelfs al op 80% biomassa. Biomassa is als brandstof echter niet rendabel voor de energieproducenten als hier geen subsidie voor wordt gegeven. De kosten voor ombouw en gebruik zijn dusdanig hoog vergeleken met het gebruik van steenkool, dat dit niet langer winstgevend is.
Ook in de komende jaren verwachten de energieproducenten niet dat biomassa goedkoper gaat worden. In 2027 lopen de biomassa-subsidies voor RWE af, dan is de kans groot dat de Eemshavencentrale stil komt te liggen. De Amercentrale zal dan waarschijnlijk reeds zijn gestopt, omdat het zonder beloofde overheidssteun niet de stap naar 100% biomassa zal maken.
Juridische stappen
Als de overheid geen vorm van compensatie geeft voor het sluiten van de kolencentrales (of de ombouw naar biomassa), dan stapt RWE hoogstwaarschijnlijk naar de rechter met een claim van tientallen miljoenen. Ook andere exploitanten zullen dit waarschijnlijk doen.
Oorspronkelijk was het plan bij de bouw van de Eemshavencentrale al dat deze op termijn zou overstappen op biomassa. Ook zou de CO2 worden afgevangen en opgeslagen onder de zeebodem. Dit laatste ging niet door wegens lokaal verzet. De mogelijkheden om afgevangen CO2 te verkopen aan een bio-methanolproducten in Delfzijl worden nu onderzocht. Voor een overstap naar biomassa wordt gekeken naar suikerrietresten uit Brazilië, die daar nu worden verbrand zonder er energie uit te winnen.
Met de invoering van het huidige wetsvoorstel zullen al deze plannen waarschijnlijk nooit worden doorgevoerd.