Om te kunnen omgaan met de toenemende hoeveelheid duurzaam opgewekte energie, heeft regionale netbeheerder Enexis een drastische oplossing bedacht. Het bedrijf heeft besloten voorlopig te stoppen met het aansluiten van grote zonneparken in gebieden waar er weinig of geen afnemers van stroom zijn. Dit komt omdat het elektriciteitsnet op steeds meer plaatsen vol raakt door de groeiende vraag naar elektriciteit en het snel toenemende aanbod van wind- en zonne-energie.
Netbeheerders zoals Enexis en Stedin zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en de uitbreiding van het netwerk en zijn verplicht iedereen die stroom aanbiedt op het net aan te sluiten, op volgorde van aanmelding.
Overbelasting energienet
Jeroen Sanders, Chief Transition Officer bij Enexis, heeft aan Nieuwsuur verklaard dat de regionale netbeheerder momenteel volledig vastloopt. Bedrijven en energiecoöperaties die hun opgewekte stroom willen terugleveren, moeten te lang wachten omdat de wachtlijsten sneller groeien dan de kabels kunnen worden aangelegd. Enexis heeft aangekondigd dat er in 2022 een recordbedrag van meer dan een miljard euro is besteed aan het versterken van het netwerk, maar dit blijkt niet genoeg te zijn.
Netbeheerders kunnen niet langer garanderen dat bedrijven en energiecoöperaties toegang tot het netwerk hebben, zoals voorheen het geval was. Dit komt vooral door de zware belasting van de netcapaciteit door zonneparken, waardoor andere klanten die willen verduurzamen, zoals energiecoöperaties en bedrijven, niet kunnen worden aangesloten.
70% Duurzame elektriciteit
Nederland heeft zich in het Klimaatakkoord ten doel gesteld om in 2030 70% van de elektriciteit duurzaam op te wekken. Echter, het aandeel duurzaam opgewekte elektriciteit bedroeg in 2021 slechts 33%. De toename van wind- en zonne-energie zorgt momenteel al voor problemen op het elektriciteitsnet. Een van de belangrijkste problemen is dat er op bepaalde momenten van de dag meer elektriciteit wordt opgewekt dan verbruikt. Dit ontstaat vooral op zonnige dagen met veel wind, wanneer de zonnepanelen en windmolens maximaal stroom produceren terwijl de vraag naar elektriciteit op dat moment achterblijft.
Deze overproductie kan leiden tot congestie op het elektriciteitsnet, wat betekent dat er meer elektriciteit wordt opgewekt dan het net aankan. Dit kan leiden tot spanningsschommelingen en zelfs tot blackouts als de stroom niet snel genoeg kan worden afgevoerd.
Zonneweides: een groot succes
Netbeheer Nederland geeft aan dat het succes van zonneweides te wijten is aan de combinatie van de dalende kosten van zonnepanelen en de manier waarop de subsidie de afgelopen jaren is georganiseerd. In 2016 is biomassa uit de Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE) gehaald, terwijl de subsidie voor zonne-energie tegelijkertijd werd verdubbeld.
Deze regeling biedt ondernemers een gegarandeerd minimumtarief voor duurzaam opgewekte stroom, zelfs als de verkoopprijs laag is. Hierdoor werd het investeren in zonneparken opeens een relatief laag risico, waardoor bedrijven zoals SolarFields, maar ook lokale initiatiefnemers gemakkelijker leningen konden krijgen van de bank.
Wie dragen de kosten?
Op dit moment worden de kosten voor het transport van stroom alleen gedragen door de eindverbruikers, zoals bedrijven en consumenten, waardoor zij geconfronteerd kunnen worden met verdubbeling van hun tarieven. Netbeheerders dringen aan op een verandering van deze regelgeving, zodat ook de grote stroomproducenten bijdragen aan deze kosten.
Echter, zonneparkbouwers zijn van mening dat zij deze kosten moeten doorberekenen aan hun klanten. Het ministerie van Economische Zaken & Klimaat bespreekt regelmatig de problematiek rond de transportcapaciteit met de netbeheerders en andere partijen, maar de netbeheerders vinden dat er meer actie nodig is. Het ministerie heeft nog geen standpunt ingenomen over het voorstel van de netbeheerders om producenten te laten meebetalen voor de uitbreiding en het onderhoud van het net.
Het is uiteindelijk aan de provincies en gemeenten om te beslissen over de keuze voor zonne-energie boven windenergie en waar zonneparken worden gebouwd.