Het AD, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) deden in het kader van de Provinciale Statenverkiezingen van 2023 een fact-check over de kosten van kernenergie vs zonne- en windenergie. De meningen van de politieke partijen lopen hierover uiteen.
Zij gebruikten voor de fact-check onder andere een analyse van de Amerikaanse investeringsbank Lazard. Volgens hun jaarlijkse Levelized Cost Of Energy (LCOE) rapport van 2021, is kernenergie een van de duurste energievormen. In 2021 kostte kernenergie liefst 167 dollar per MWh, terwijl windenergie en grootschalige zonne-energie respectievelijk 38 en 36 dollar per MWh kostten. Deze duurzame energiebronnen zijn bovendien in de afgelopen tien jaar flink goedkoper geworden, terwijl kernenergie juist in kosten is gestegen.
Voor binnen Nederland werd een analyse van de Regionale Energiestrategie (RES) gebruikt. Deze laat zien dat duurzame energie zoals wind- en zonne-energie iets goedkoper is dan kernenergie, respectievelijk 60 en 80 euro per MWh tegenover 90 euro per MWh voor kernenergie.
Een belangrijk verschil tussen kernenergie en energie uit zon en wind, is dat er bij laatstgenoemde geen brandstof nodig is: zon en wind zijn gratis. Dit geeft zon en wind wat productiekosten betreft een natuurlijke voorsprong, maar het is wel belangrijk om op te merken dat kerncentrales ongeveer 80 tot 90 procent van de tijd energie opwekken, ook als de zon niet schijnt of de wind niet waait. Bij zonne- en windenergie is dit uiteraard niet het geval, omdat dit afhankelijk is van zonneschijn en windkracht. Voor de verdere kostenvergelijking kan het per onderzoek verschillen wat wel en wat niet tot de inherente kosten van de technieken wordt meegerekend, zoals bijvoorbeeld de noodzaak tot financiering van opslagmiddelen of reservecapaciteit bij zon en wind.
Kosten elektriciteitsproductiemiddelen vergelijken
Er zijn ook andere onderzoeken gedaan waarbij de kosten van verschillende elektriciteitsproductiemiddelen met elkaar werden vergeleken, waaronder door het Internationaal Energieagentschap. Zij concludeerden onder andere dat de hogere kosten voor een kerncentrale niet inherent zijn aan de techniek, maar afhangen van andere factoren, zoals hoeveel kerncentrales er tegelijk worden gebouwd (bij veel tegelijk nemen de kosten per eenheid af). Daarnaast bestaan er discussies over welke kosten er moeten worden meegerekend.
In de prijs van wind- en zonne-energie wordt vaak geen rekening gehouden met de grote aanpassingen van het elektriciteitsnet die nodig zijn (voor vele miljarden euro’s) om o.a. netcongestie te voorkomen en voldoende opslag te realiseren om de netbalans te bewaren. Voor kerncentrales zijn in principe geen aanpassingen nodig aan het bestaande elektriciteitsnet. Wel zijn er kosten in de brandstofketen en voor het veilig verwerken van nucleair afval, maar dit wordt in de meeste kostenvergelijkingen wél al meegerekend.
De regionale energiestrategie (RES)
Op 28 mei 2019 stemde de Eerste Kamer in met de Klimaatwet, waarin vastgelegd is dat de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent moet worden verminderd ten opzichte van 1990, en 95 procent minder in 2050. Om deze doelstellingen te behalen, hebben gemeenten, provincies, waterschappen, maatschappelijke partners en de overheid in 2020 de eerste conceptversie van de Regionale Energiestrategie (RES) opgesteld. Dit is een gezamenlijke strategie van de 30 energieregio’s in Nederland om duurzame energie op te wekken.
Op de websites van de RES is een factsheet Elektriciteit beschikbaar waarin de kosten van verschillende energievormen in euro per megawattuur worden weergegeven. Uit deze informatie blijkt dat duurzame energie, zoals wind- (60 euro per MWh) en zonne-energie (80 euro per MWh), iets goedkoper is dan kernenergie (90 euro per MWh). Biomassa wordt ook genoemd, maar de kosten hiervan variëren aanzienlijk, van 57 tot 190 euro per MWh. Het opwekken van elektriciteit met de stuwkracht van rivieren en beekjes (80 tot 210 euro per MWh) wordt ook genoemd, maar dit is in het vlakke Nederland nauwelijks rendabel.