Kamervragen over leveringszekerheid aardgas

Tweede Kamerlid Silvio Erkens (VVD) heeft schriftelijke vragen gesteld aan staatssecretaris Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Hij wil weten wat EZK doet om de leveringszekerheid van aardgas te waarborgen, en om te zorgen dat de consumentenprijzen stabiel blijven.

Nog niet zo lang geleden was Nederland een belangrijke exporteur van aardgas in Europa. Inmiddels is Nederland netto-importeur en dit zal met de stopzetting van de aardgaswinning in Groningen in 2022 voorlopig niet veranderen. Dat maakt Nederland kwetsbaarder voor de huidige schaarste en hoge prijzen op de internationale gasmarkt.

Nederlandse wintervoorraad veel lager dan normaal

Nederland slaat aardgasvoorraden op om het winterseizoen, wanneer het aardgasverbruik het hoogste is, goed door te komen. Door de historisch hoge gasprijzen zijn deze voorraden veel minder gevuld dan normaal, wat potentieel problemen kan opleveren voor de leveringszekerheid.

Erkens vindt dat de overheid moet ingrijpen, als de markt niet voldoende kan waarborgen dat er voldoende gas beschikbaar is, ook om de gasprijs voor consumenten stabieler te houden. Voor dit laatste wijst hij op het stimuleren van langetermijncontracten als oplossing.

Voor het zekerstellen van voldoende gas zou men bijvoorbeeld een strategische reserve kunnen aanleggen, zoals men al voor aardolie doet. Ook zou de afhankelijkheid van Russisch aardgas zo klein mogelijk moeten worden gemaakt, door van meer verschillende partijen en landen gas in te kopen.

Voorlopig nog niet van het gas af

Nederland is grootverbruiker van aardgas, omdat de Groningse aardgaswinning decennialang voor een grote voorraad in eigen hand zorgde. Om die reden is bijna alle verwarming (koken en stoken) in de bebouwde omgeving gebaseerd op aardgas.

In het kader van de energietransitie wordt wel gewerkt aan het vervangen van aardgas, maar dit is een monsterklus die nog decennia zal duren. Elektrificatie vereist in veel gevallen niet alleen meer elektrisch (transport)vermogen, maar ook sterk verbeterde isolatie. Hier komen veel kosten en tijd bij kijken.

In de tussentijd blijft Nederland afhankelijk van import van aardgas, nu voornamelijk uit Noorwegen en Rusland. Daarnaast zijn aardgascentrales na het sluiten van de kolencentrales de enige overgebleven regelbare backup voor wind- en zonne-energie, voor de momenten dat het donker is en niet waait.

Veel vertrouwen in de markt

Sinds in 2018 werd besloten om de gaswinning in Groningen stop te zetten, is er weinig discussie geweest in de Tweede Kamer over het waarborgen van de leveringszekerheid. Er werd veel op de energiemarkt afgeschoven, maar die dienen niet automatisch het publieke belang, zo stelde hoogleraar Energiemanagement Coby van der Linde al in 2019.

Onlangs waarschuwde ook nationale netbeheerder Gasunie voor de leveringszekerheid en riep de marktpartijen op om hier meer op te letten en hun verantwoordelijkheid te nemen. Erkens vraagt de overheid nu ook om daarnaast maatregelen te nemen, omdat er anders ‘een groot risico’ wordt genomen. Meerdere experts zouden hem gewaarschuwd hebben dat Nederland nu niet goed is voorbereid op krapte op de aardgasmarkt.