Het Europees Parlement heeft een nieuwe richtlijn goedgekeurd die vereist dat elektronische apparaten, zoals smartphones en laptops, zo ontworpen moeten worden dat batterijen gemakkelijk verwijderd en vervangen kunnen worden. Dit is slechts een van de verplichtingen in de batterij-richtlijn, die tot doel heeft batterijen duurzamer te maken en recycling te bevorderen.
Beperking van milieu-impact en bevordering van mensenrechten
De groeiende vraag naar batterijen als gevolg van de energietransitie en elektrificatie van transport heeft geleid tot de behoefte aan duurzame oplossingen en recycling. Volgens schattingen van de Europese Commissie zal de wereldwijde vraag naar batterijen tegen 2030 veertien keer hoger zijn dan nu, waarbij 17% afkomstig is uit de EU. Om de milieu-impact te beperken, streeft Europa naar een verbeterde recyclinginfrastructuur en een concurrentiële toeleveringsketen.
De nieuwe richtlijn verplicht onder andere batterijen voor elektrische voertuigen om hun CO2-voetafdruk te vermelden en krijgen een digitaal paspoort met informatie over de herkomst van de gebruikte grondstoffen. Producenten en afnemers worden ook verantwoordelijk gesteld voor het voorkomen van mensenrechtenschendingen in de productieketen.
Verhoogde recyclingdoelen en vermindering van afval
Een belangrijk aspect van de richtlijn is de bevordering van batterijrecycling. Tegen 2030 moet 73% van de draagbare batterijen die op de markt komen, worden ingezameld. Er worden ook verplichte recyclagedoelen vastgesteld voor grondstoffen zoals lithium en kobalt, waarvoor de EU momenteel afhankelijk is van andere landen.
Europarlementslid Hilde Vautmans (Open VLD) reageert positief en noemt de richtlijn een win-win voor zowel het milieu als het klimaat. Het vervangen van versleten batterijen door gerecyclede batterijen maakt deel uit van een koolstofarme toekomst en bevordert duurzaamheid.
Sara Matthieu, lid van het Europees Parlement voor Groen, beschouwt de richtlijn als een pionier en een inspiratiebron voor toekomstige wetgeving op het gebied van circulair ecodesign. De richtlijn kan bijdragen aan het creëren van lokale banen en het verminderen van de afhankelijkheid van instabiele en autocratische landen voor grondstoffen zoals Congo en China. Bovendien draagt het bij aan het verminderen van de hoeveelheid nieuw gedolven grondstoffen en de groeiende berg afval. Voordat de richtlijn van kracht wordt, moet deze nog formeel worden goedgekeurd door de Raad.
Groeiend bewustzijn milieu-impact van ‘duurzame’ energie
Wanneer de energiebron bij energieproductie hernieuwbaar is, zoals de zon of wind, bestaat bij velen de misvatting dat er geen enkele eindige grondstof meer aan te pas komt. Met de snelle groei van onder andere het aantal zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s komt er ook steeds meer bewustzijn over de benodigde schaarse grondstoffen en de resulterende afvalstroom.
Omstreeks 2050 is de verwachting dat alleen al de hoeveelheid afgedankte zonnepanelen het totale volume van al het elektronisch afval van nu zal overtreffen. Dit terwijl er bijvoorbeeld in Nederland op dit moment geen enkele fabriek voor recycling van deze panelen staat.
De benodigde grondstoffen voor de meeste duurzame technologieën zorgen veelal voor dezelfde problemen die men van de fossiele brandstoffen kent, zoals afhankelijkheid van discutabele regimes, milieuschade bij de winning en het transport en mensenrechtenschendingen.
Ook is er nog steeds sprake van uitstoot. Vrijwel alle zonnepanelen worden op dit moment in China geproduceerd, dat hier voor het grootste gedeelte kolenstroom gebruikt. Wel compenseert een zonnepaneel al binnen een aantal jaar voor de veroorzaakte uitstoot bij de productie. Helemaal uitstootvrij zijn de hernieuwbare technieken vooralsnog echter niet.
Adequate recycling is daarmee een sleutelvoorwaarde voor een geslaagde energietransitie.