Onlangs zei de bekende klimaatactiviste Greta Thunberg in een interview dat zij niet tegen uitstel van de sluiting van de laatste Duitse kerncentrales is, als dit voorkomt dat er meer steen/bruinkool wordt verstookt. Het tekent de spagaat waarin Duitsland verkeert, dat zichzelf hoge klimaat en milieudoelen heeft gesteld maar tegelijkertijd een hoge energievraag heeft. Lange tijd zette Duitsland hoofdzakelijk in op het vervangen van de kolen- en kerncentrales door een mix van hernieuwbare bronnen en aardgas.
Nu de aardgasprijzen en het conflict met Rusland deze energiebron minder wenselijk en beschikbaar maken, neemt de roep om kolen- en kernenergie naast wind/zon weer toe. Intussen wordt de bruinkoolwinning in Duitsland uitgebreid en worden enkele kerncentrales langer open gehouden, hoewel deze laatste na een paar maanden alsnog zullen moeten sluiten.
Duits dorp verliest strijd tegen bruinkoolmijn
Na lang verzet heeft de Duitse minister van Economische Zaken Habeck, samen met deelstaat Noordrijn-Westfalen en energiebedrijf RWE, besloten dat het dorpje Lützerath, vlak over de grens bij Roermond, gesloopt mag worden. Dit is nodig om de bruinkool die er ligt te kunnen winnen. In tegenstelling tot steenkool ligt deze grondstof namelijk aan het aardoppervlak, in plaats van verder onder de grond.
Dezelfde Duitse minister tekende ook al voor uitstel van de sluiting van de twee laatste Duitse kerncentrales, die eigenlijk eind dit jaar allemaal gestopt zouden moeten zijn. Opvallend genoeg zit Habeck bij de politieke partij De Groenen, een linkse partij die tegen kernenergie en kolencentrales is.
Zij noemt de uitbreiding van de bruinkoolwinning “een noodzakelijke beslissing”. Volgens haar zijn de kolen nodig om de energieverzorging van Duitsland veilig te stellen tijdens de huidige energiecrisis.
Energiewende
In de uitspraken van de minister ligt besloten dat de kolen slechts tijdelijk, voor de duur van de crisis, noodzakelijk zullen zijn. De eerder besloten uiterste sluitingsdatum van alle kolencentrales in Duitsland van 2038 blijft dan ook gehandhaafd. RWE beloofde zelfs in ruil voor de sloop van Lützerath al in 2030 te stoppen met alle kolenwinning en energieproductie met kolen.
In 2030 zal Duitsland het volgens de planning ook al ca. 7 jaar zonder kerncentrales moeten stellen, waarvan de laatste nu halverwege volgend jaar gesloten moeten zijn. Alle hoop op de langere termijn is gevestigd op de weersafhankelijke windmolens en zonnepanelen, die tot die afdoende zijn, ondersteund moeten worden door aardgas. Hoewel deze energiebron veel meer schade aan het klimaat aanricht dan kernenergie, dat in vergelijking vrijwel geen emissies veroorzaakt, werd daar in Duitsland sinds Fukushima toch de voorkeur aan gegeven.
Voor dat aardgas rekende Duitsland vooral op Rusland, maar sinds de invasie van Oekraïne is duidelijk dat dit een naïeve zet is gebleken. Nu is de vraag of de extra benodigde inzet van kolen, zeker na het sluiten van alle laatste kerncentrales, inderdaad tijdelijk van aard zal zijn. Er zijn in ieder geval weinig aanknopingspunten dat aardgasleveringen vanuit Rusland binnen korte termijn weer politiek wenselijk zullen zijn. Intussen blijft aardgas ook veel duurder dan energie uit kolen of de bestaande kerncentrales.
Of Duitsland op langere termijn volledig zal kunnen vertrouwen op wind en zonne-energie blijft ook ongewis. Op dit moment heeft een energiesysteem nog voldoende reservecapaciteit nodig om windstille en donkere perioden op te kunnen vangen, omdat er simpelweg onvoldoende opslagcapaciteit bestaat.