Het CBS publiceerde vandaag cijfers over elektriciteitsproductie en -verbruik in 2019. Hoewel het verbruik in 2019 nagenoeg gelijk bleef aan dat van 2018, werd er een recordhoeveelheid van 121 miljard kWh opgewekt. Dit is een stijging van 6 procent ten opzichte van een jaar eerder.
Of een vergelijkbare trend zich in 2020 zal gaan doorzetten is nog maar de vraag. De warme winter zorgde al voor forse prijsdalingen voor aardgas, en nu het coronavirus de wereld in haar greep houdt daalt de vraag naar aardolie. Dit is een gevolg van lockdowns waarbij industrieën en transport aan banden worden gelegd, maar ook van een algehele economische terugval. Tegelijk zijn de effecten van de lockdowns op de uitstoot in bepaalde landen goed te zien, mogelijk zullen de maatregelen in Nederland ook tot een afname van de uitstoot leiden.
Verschuiving van steenkool naar aardgas
Twee opvallende statistieken in de cijfers van het CBS over 2019 zijn de afname van het gebruik van steenkool en de toename van export naar Duitsland.
De elektriciteitsproductie met steenkool daalde van 27 miljard kWh in 2018 naar 17 miljard in 2019. Dit is een gevolg van de hogere CO2-prijs en een lagere aardgasprijs. De productie met aardgas nam dan ook toe van 58 miljard kWh naar 71 miljard kWh. Omdat hernieuwbare bronnen zorgden voor 22 miljard kWh elektriciteit, was de productie uit deze bronnen voor het eerst hoger dan die uit steenkool.
Hoewel het elektriciteitsverbruik nagenoeg gelijk bleef ten opzichte van een jaar eerder (daling van 600 miljoen kWh), steeg de productie met 6,5 miljard kWh. Nederland importeerde in 2018 nog per saldo 8 miljard kWh, maar met name een grote omslag in de uitwisseling met Duitsland heeft dit saldo doen zakken naar nog slechts 900 miljoen kWh. De invoer uit Duitsland daalde met 9 miljard kWh, terwijl de export naar Duitsland verzesvoudigde. Mogelijk zijn de Nederlandse aardgascentrales aantrekkelijker geworden voor Duitsland, nu men in de Duitse Energiewende soms extra behoefte heeft aan snel regelbaar vermogen.
Energieprijzen en uitstoot dalen mede door coronavirus
De energieprijzen zijn de afgelopen twee maanden gekelderd. De stroomprijs ligt 11,3 procent lager dan twee maanden eerder, de gasprijs zelfs 13,5 procent lager.
Vooralsnog wordt de warme winter aangewezen als de hoofdoorzaak voor deze prijsdalingen. In januari was het gemiddeld 6,2 graden, de warmste januari ooit. Hierbij is het echter niet gebleven in het eerste kwart van 2020. Een conflict over de olieprijs tussen Rusland en Saudi-Arabië zorgde eerder al voor een toename van de olieproductie in laatstgenoemde land, om zo de prijs omlaag te drukken. De pandemie van het coronavirus zorgt als kers op de taart voor het stilleggen van bijvoorbeeld grote delen van de luchtvaart en ander transport. De algehele economische malaise die door het coronavirus wordt veroorzaakt, doet de productie en dus de vraag naar energie afnemen.
De afname van het energieverbruik is in bepaalde landen goed terug te zien in metingen van de luchtvervuiling. In China en Italië, de twee landen die het hardst zijn getroffen door het virus en waarin ook de meest strikte beperkingen gelden, nam de hoeveelheid stikstof en fijnstof sterk af. Mogelijk zijn dergelijke effecten op termijn ook in Nederland waar te nemen.
Intussen hebben de adviezen en beperkingen in Nederland ook voor aanpassingen in de Nederlandse energiesector gezorgd. Zo voeren netwerkbedrijven zoals Liander alleen nog strict noodzakelijke werkzaamheden uit, en is bijvoorbeeld het plaatsen van slimme meters uitgesteld. Energie-Nederland pleit namens de branche om ook banen binnen de energiesector als zogenaamde ‘vitale beroepen’ aan te wijzen. Beroepen op deze lijst kunnen extra ondersteuning krijgen op het gebied van kinderopvang, nu de scholen voorlopig gesloten blijven.